1. Thông tin hành chính cơ bản
Xã Kỳ Thượng là đơn vị hành chính mới của tỉnh Hà Tĩnh, được thành lập theo Nghị quyết sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã trong năm 2025.
Xã được hình thành trên cơ sở sáp nhập hai xã trước đây là Kỳ Sơn và Kỳ Thượng. Trụ sở hành chính của xã được đặt tại vị trí cũ của UBND xã Kỳ Sơn, nơi có điều kiện hạ tầng thuận lợi và nằm gần trung tâm vùng dân cư.
Việc sáp nhập nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, mở rộng quy mô phát triển, tăng cường liên kết vùng và phát huy tối đa tiềm năng thiên nhiên của khu vực phía tây tỉnh.
2. Vị trí địa lý
Kỳ Thượng nằm ở vùng núi cao phía tây bắc tỉnh Hà Tĩnh, là một trong những xã có diện tích rộng nhất toàn tỉnh. Địa phương giáp ranh với nhiều xã miền núi khác trong khu vực và là cửa ngõ kết nối giữa Kỳ Anh với các vùng lân cận, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển liên kết vùng về lâm nghiệp và bảo vệ môi trường.
Xã có địa hình chủ yếu là đồi núi cao, rừng đầu nguồn, nhiều khe suối lớn nhỏ đổ về các hệ thống thủy lợi chính, giúp địa phương có nguồn nước phong phú và khí hậu mát mẻ, trong lành quanh năm.
3. Diện tích và dân số
Xã có diện tích tự nhiên 218,82 km², đạt 218,82% so với quy định chuẩn diện tích cấp xã.
Dân số đạt 15.822 người, tương ứng 316,44% theo tiêu chuẩn quy định.
Đây là địa phương có diện tích lớn nhất tỉnh và thuộc nhóm có mật độ dân cư thấp nhưng đồng đều, phù hợp để quy hoạch phát triển lâm nghiệp, nông nghiệp sinh thái và du lịch nghỉ dưỡng gắn với tự nhiên.
4. Lịch sử hình thành và quá trình phát triển
Trước sáp nhập, Kỳ Sơn và Kỳ Thượng là hai xã miền núi có bề dày truyền thống cách mạng, nơi sinh sống chủ yếu của người Kinh, một số hộ đồng bào dân tộc thiểu số và nhiều thế hệ nông dân gắn bó với rừng.
Hai xã đều từng là vùng căn cứ địa trong kháng chiến chống Pháp và Mỹ, có nhiều di tích lịch sử, địa danh ghi dấu phong trào cách mạng.
Sau sáp nhập, xã Kỳ Thượng trở thành một trong những xã trọng điểm về bảo tồn tài nguyên rừng và phát triển kinh tế bền vững theo hướng nông lâm kết hợp.
5. Kinh tế – xã hội
Kinh tế xã Kỳ Thượng phát triển dựa trên ba trụ cột chính là lâm nghiệp, chăn nuôi và nông nghiệp sinh thái.
Rừng tự nhiên và rừng trồng chiếm phần lớn diện tích đất tự nhiên, được quy hoạch rõ ràng thành các vùng rừng sản xuất, rừng phòng hộ và rừng đặc dụng.
Người dân chủ yếu tham gia trồng rừng lấy gỗ, khai thác lâm sản ngoài gỗ, trồng cây dược liệu như chè vằng, ba kích, hà thủ ô, sâm bố chính…
Chăn nuôi bò, dê, lợn, gà thả vườn là hoạt động kinh tế quan trọng, tận dụng được không gian rộng lớn và nguồn thức ăn tự nhiên sẵn có.
Một số hộ gia đình bắt đầu triển khai mô hình trang trại tổng hợp, kết hợp chăn nuôi – trồng trọt – sản phẩm OCOP từ rừng, mở ra hướng phát triển mới cho địa phương.
6. Hành chính – chính trị
Sau sáp nhập, bộ máy chính quyền xã được tổ chức chặt chẽ, tinh gọn, hoạt động hiệu quả theo mô hình chính quyền điện tử.
Các tổ chức chính trị – xã hội như Đảng ủy, HĐND, UBND, MTTQ, Hội Nông dân, Đoàn Thanh niên, Hội Phụ nữ… đều được kiện toàn và phát huy tốt vai trò nòng cốt trong vận động nhân dân thực hiện các chủ trương, chính sách.
Xã thường xuyên tổ chức đối thoại với người dân, thực hiện tốt quy chế dân chủ ở cơ sở, đảm bảo mọi người dân được tham gia giám sát và hưởng lợi từ các chương trình phát triển địa phương.
7. Văn hóa – xã hội – bản sắc
Kỳ Thượng là vùng đất có bản sắc văn hóa riêng biệt, nơi người dân sống chan hòa với thiên nhiên, có tinh thần cộng đồng cao, và giữ gìn nhiều phong tục truyền thống của cư dân miền núi.
Công tác giáo dục ngày càng được cải thiện, với mạng lưới trường học từ mầm non đến THCS hoạt động ổn định. Các em học sinh có tinh thần vượt khó học tốt, nhiều em thi đỗ vào các trường THPT và đại học.
Trạm y tế xã duy trì hoạt động khám chữa bệnh ban đầu, thực hiện tốt tiêm chủng mở rộng và tuyên truyền chăm sóc sức khỏe cho người dân vùng sâu, vùng xa.
Hệ thống nhà văn hóa, sân chơi cộng đồng, điểm sinh hoạt dân cư đang từng bước được đầu tư và nâng cấp để phục vụ nhu cầu học tập, vui chơi và rèn luyện sức khỏe cho mọi lứa tuổi.
8. Tầm nhìn phát triển
Xã Kỳ Thượng xác định mục tiêu trở thành một xã điển hình về phát triển nông – lâm kết hợp, bảo vệ tài nguyên rừng và xây dựng cộng đồng bền vững.
Tăng cường quy hoạch vùng sản xuất cây dược liệu, cây ăn quả lâu năm, rừng gỗ lớn và phát triển du lịch sinh thái cộng đồng.
Đẩy mạnh ứng dụng khoa học kỹ thuật, công nghệ sinh học trong sản xuất nông nghiệp và bảo vệ môi trường.
Phấn đấu đến năm 2029 xây dựng thành công xã kiểu mẫu.
Bên cạnh đó, xã chú trọng đào tạo nghề, nâng cao năng lực sản xuất cho người dân, từng bước hình thành các tổ hợp tác, hợp tác xã hoạt động hiệu quả.
Xây dựng Kỳ Thượng trở thành vùng đất sinh thái an lành, phát triển hài hòa giữa kinh tế, văn hóa và thiên nhiên, góp phần nâng cao chất lượng sống cho mọi người dân.